Od wiosny 2024 roku w Niemczech wprowadzana jest Bezahlkarte, specjalna karta płatnicza dla osób ubiegających się o azyl. Karta ta znacząco ogranicza dostęp uchodźców do gotówki. Jej cele to uproszczenie administracji świadczeń socjalnych, przeciwdziałanie nadużyciom, a także – zdaniem niektórych polityków – zmniejszenie atrakcyjności Niemiec jako kraju docelowego dla migracji zarobkowej. Skutki tego rozwiązania są już zauważalne: coraz więcej uchodźców opuszcza Niemcy.
Bezahlkarte pozwala uchodźcom płacić w sklepach i punktach usługowych, ale ma ograniczoną funkcjonalność. Nie można za jej pomocą wykonywać przelewów zagranicznych. Maksymalny miesięczny limit wypłat gotówki wynosi tylko 50 euro. Ograniczenie to ma na celu uniemożliwienie przesyłania pieniędzy do rodzin w krajach pochodzenia lub wspierania nielegalnych podróży innych migrantów.
Władze landów, które wdrożyły Bezahlkarte, zauważyły wyraźny trend: liczba dobrowolnych powrotów uchodźców do krajów pochodzenia wzrosła. Na przykład, w regionach Saale-Orla i Greiz w Turyngii liczba powrotów niemal się podwoiła. W całej Bawarii odnotowano wzrost o około 30%. Zdaniem niektórych samorządowców i polityków CDU, świadczy to o skuteczności nowej strategii.
Z drugiej strony, tam gdzie obowiązują mniej restrykcyjne rozwiązania, takie jak SocialCard w Hanowerze, odnotowano spadek liczby powrotów o 36%. System ten pozwala na korzystanie z usług online, wypłaty i płatności mobilne, oferując większą swobodę uchodźcom.
Organizacje pozarządowe i obrońcy praw człowieka ostrzegają, że Bezahlkarte może być narzędziem wykluczenia i prowadzić do stygmatyzacji uchodźców. Ograniczenia w dostępie do gotówki mogą utrudniać codzienne życie, na przykład w transporcie publicznym, na targach czy w sytuacjach awaryjnych. Pojawiają się również zarzuty, że środki przymusu ekonomicznego nie powinny zastępować rozwiązań integracyjnych.
Dokąd dokładnie udają się migranci opuszczający Niemcy, pozostaje niejasne. Zmiana miejsca pobytu w obrębie Niemiec nie jest dla nich legalnie możliwa bez spełnienia określonych warunków. Uchodźcy są identyfikowani biometrycznie (odciski palców i zdjęcia) i przypisani do konkretnej gminy w Centralnym Rejestrze Cudzoziemców. Oznacza to, że nie mogą się po prostu wymeldować z jednego miejsca i zameldować w innym; każda zmiana wymaga zgody i odpowiednich procedur administracyjnych.
Bezahlkarte wpisuje się w szerszą debatę o zaostrzeniu polityki migracyjnej w Niemczech. W kontekście wzrostu poparcia dla partii antyimigracyjnych, władze starają się ograniczyć “czynniki przyciągające” i zwiększyć kontrolę nad systemem socjalnym. Dla części opinii publicznej jest to racjonalna polityka porządkowania chaosu migracyjnego; dla innych – dowód na to, że Niemcy oddalają się od ideałów otwartego społeczeństwa.
