Uważam, że nie da się zrozumieć teraźniejszości nie rozumiejąc przeszłości – powiedziała PAP prof. Jolanta Choińska-Mika, historyk, prorektor ds. studentów i jakości kształcenia Uniwersytetu Warszawskiego. Jeżeli chcemy mieć cały teraźniejszy obraz, jeśli chcemy zrozumieć nawet współczesne spory polityczne, których mamy tak wiele, nie uda nam się ich zrozumieć bez wejścia w bliższą, i tę dalszą, przeszłość – dodaje.
Nie powiem, że historia jest nauczycielką życia, bo zaraz musiałabym dodać, że nikogo niczego nie nauczyła.
Mam jednak mocne przekonanie, że historia jest sztuką krytycznego myślenia, umiejętnością zadawania pytań przeszłości, uczenia się na przeszłości związków przyczynowo-skutkowych, ale również poszukiwania bardzo szeroko rozumianych naszych korzeni.
W historii olbrzymią rolę odgrywa logiczne myślenie, wiązanie okruchów przeszłości z sobą. Okazuje się, że ma to wiele wspólnego ze stawianiem medycznej diagnozy: lekarz poszukujący przyczyny choroby musi ułożyć całościowy obrazek z ułamków, powiązać wiele różnych wyników. Przywołuję to porównanie po rozmowie z jednym z lekarzy, pasjonatów historii.
Ideałem byłoby, gdyby każdego interesowała cała historia, zwłaszcza naszego kraju, ale tak nigdy nie będzie. Nie wymagajmy, by każdy miał głęboką wiedzę historyczną; jednak wydaje mi się, że powinno nam zależeć na tym, abyśmy przynajmniej krzewili wiedzę związaną z dwoma ostatnimi stuleciami, które w najbardziej istotny sposób wpływają na to, co się teraz dzieje.
Musimy zarazem odejść od traktowania historii Polski jako pewnego rodzaju wyspy. Od początku istnienia naszej państwowości byliśmy jednak w kręgu Europy łacińskiej i mamy europejską tożsamość, która została zbudowana w średniowieczu. Wydaje mi się też, że nasze fragmenty przeszłości są również bardzo związane z tym, co się wówczas w Europie działo. Powinniśmy także w naturalny sposób chcieć zrozumieć czynniki zewnętrzne, starać się zawsze odnieść do kontekstu europejskiego, a nie koncentrować się na historii Polski.
Uważam, że nie da się zrozumieć teraźniejszości, nie rozumiejąc przeszłości. Jeżeli chcemy mieć cały teraźniejszy obraz, jeśli chcemy zrozumieć nawet współczesne spory polityczne, których mamy tak wiele, nie uda nam się ich zrozumieć bez wejścia w bliższą i tę dalszą przeszłość.
