Pułtusk jest jednym z najstarszych i najciekawszych miast Mazowsza. Polakom mieszkającym poza granicami Kraju kojarzy się nierozerwalnie z Domem Polonii – hotelem konferencyjnym mieszczącym się w murach zabytkowego zamku – miejscem naszych polonijnych spotkań. Ze względu na warunki naturalne i bogatą przeszłość Pułtusk oferuje turystom moc atrakcji. Jedną z nich jest możliwość poznania historii deszczu meteorytów, który spadł w tym rejonie w 1868 roku. Liczne znaleziska z tego spadku wzbogaciły kolekcje muzealne na całym świecie, znajdują się m.in. w Berlinie, Chicago, Londynie i Wiedniu. Niektóre odłamki można podziwiać w Muzeum Regionalnym w Pułtusku. Największy w zbiorach polskich okaz znajduje się w Warszawie w Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk. Z okazji przypadającej w tym roku 150. rocznicy spadku najsłynniejszego polskiego meteorytu, pragnę przypomnieć Czytelnikom „Naszego Świata” kilka faktów związanych z tym wydarzeniem.
W okolicznościowej ulotce wydanej przez Muzeum Ziemi PAN w Warszawie z okazji 150. rocznicy spadku meteorytu Pułtusk czytamy:
„Czwartek, 30 stycznia 1868 roku, był dniem jak co dzień. Mroźny, bezchmurny wieczór nie zapowiadał, że stanie się coś nadzwyczajnego. Około godziny 19, niespodziewanie na warszawskim niebie pojawia się ognista kula, przemieszczająca się z dużą prędkością z południowego zachodu na północny wschód. Warszawiacy wybiegli z domów, myśląc że to pożar. Po kilku sekundach obiekt oddalił się i rozpadł na świecące fragmenty przypominające iskry. Według „Gazety Warszawskiej”, po około 3,5 minuty od zniknięcia bolidu rozległy się huk i grzmoty trwające w przybliżeniu trzy minuty.
W tym samym czasie mieszkańcy Pułtuska i okolic ujrzeli ognistą kulę, która stawała sie coraz jaśniejsza, a potem zgasła. Po chwili ludzie usłyszeli wybuch i serię dźwięków przypominających wystrzały. Następnie do ich uszu dotarły odgłosy uderzeń kamieni o ziemię, dachy oraz o lód na rzece Narwi.
Ocenia się, że spadło wówczas od 70 tys. do 200 tys. meteorytów o łącznej wadze ponad dwóch ton. Bez wątpienia był to największy, zaobserwowany deszcz meteorytów kamiennych w historii. Największy znaleziony okaz waży 9095 gramów i znajduje sie w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie. Polska Akademia Nauk Muzeum Ziemi w Wraszawie ma w swoich zbiorach bogatą kolekcję meteorytów pułtuskich, w tym drugi co do wielkości okaz, o wadze 8100 gramów. W roku 2018 obchodzimy 150-lecie spadku tego meteorytu. (Źródło: ulotka PAN MZ Meteoryty w zbiorach PAN Muzeum Ziemi w Warszawie)
Czym są meteoryty?
„Meteoryty to fragmenty skalne materii kosmicznej, które po przejściu przez atmosferę spadły na Ziemię. Są one bezcennymi obiektami naukowymi pozwalającymi lepeij poznać Wszechświat. Według danych szacunkowych, każdego dnia do powierzchni Ziemi dociera od 100 do 1000 meteorytów. Większość z nich nie zostaje zauważona, ze względu na niewielkie wymiary (ocenia się, że na obszar o powierzchni Polski spada rocznie 175 odłamków o wadze powyżej 1 g). Meteoryty dzielimy na kamienne, żelazne i żelazno-kamienne. Meteoryty kamienne dzielone są na dwie grupy: chondryty i achondryty.” (Źródło: ulotka PAN MZ Meteoryty w zbiorach PAN Muzeum Ziemi w Warszawie)
O stałej wystawie meteorytów w PAN Muzeum Ziemi w Warszawie
Meteoryty zawsze wzbudzały szczególne zainteresowanie. Ślady fascynacji tajemniczymi „kamieniami z nieba” odnaleźć można w najstarszych przekazach i dokumentach. Prezentowany na wystawie stałej METEORYTY – KAMIENIE Z NIEBA zbiór meteorytów był gromadzony już przez Towarzystwo Muzeum Ziemi przed II wojną światową. Najnowsze nabytki pochodzą natomiast z ostatnich lat. Na wystawie na szczególną uwagę zasługują polskie meteoryty (w tym wręcz unikatowy zbiór meteorytów Pułtusk i Łowicz). Oprócz obiektów pochodzących z pasa asteroidów prezentowane są również bardzo rzadkie meteoryty z Księżyca i Marsa. Ekspozycja kolekcji meteorytów zgromadzonych w zbiorach Muzeum Ziemi PAN stwarza niecodzienną możliwość bezpośredniego poznania niezwykłych „gości z Kosmosu”. (Źródło: www.mz.pan.pl )
Wszystkich, udających się na polonijne spotkania do Pułtuska przez Warszawę, zachęcam do zwiedzenia tej wystawy!
Więcej informacji o Domu Polonii w Pułtusku na stronie www.zamekpultusk.pl
O działalności i zbiorach PAN Muzeum Ziemi przeczytamy na stronie www.mz.pan.pl
Agata Rola-Bruni
Czytaj także:
Jest takie miejsce w Warszawie… 71. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego
IL Museo della Terra di Varsavia. Accademia Polacca delle Scienze
