Rzym: Wspomnienie o Kard. Władysławie Rubinie w 28. rocznicę śmierci

W dniu 28 listopada 1990 roku, po ciężkiej chorobie zmarł w Rzymie kard. Władysław Rubin – Kresowianin, uczestnik kampanii wrześniowej w 1939 r., zesłaniec sowieckich łagrów, żołnierz w Armii gen. Andersa, „Bejrutczyk”, a dla nas Polaków mieszkających w Rzymie przede wszystkim student Uniwersytetu Gregoriańskiego (od 1949), rektor Papieskiego Kolegium Polskiego, następnie rektor Kościoła i Hospicjum św. Stanisława B.M oraz Delegat Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego do opieki nad emigracją i uchodźstwem polskim.

W zeszłym roku uroczyście obchodzono w Kraju 100. rocznicę Jego urodzin (20 września 1917), natomiast trzy lata temu 25. rocznicę śmierci. Niestety, rocznice te umknęły mojej uwadze. Tą krótką informacją, w której skoncentruję się na „rzymskich śladach” kard. Rubina, pragnę zrehabilitować się przed Czytelnikami „Naszego Świata”. Obszerniejsze informacje o naszym emigracyjnym Duszpasterzu są ogólnie dostępne w Internecie. Szczególnie polecam prezentację autorstwa ks. kan. Andrzeja Stopyry opublikowaną na stronie Konkatedry w Lubaczowie, w której kard. Wł. Rubin został pochowany.

Kard. Władysław Rubin był Bejrutczykiem.

W latach 1943-46, po opuszczeniu wraz z Armią Polską ZSRR, Wł. Rubin skierowany został na studia na Uniwersytecie św. Józefa w Bejrucie, gdzie 30 czerwca 1946 roku przyjął święcenia kapłańskie. To właśnie koledzy „Bejrutczycy” i przyjaciele kard. Rubina ufundowali tablicę (fot. poniżej), która znajduje się przy wejściu na dziedziniec Kościoła św. Stanisława B.M. w Rzymie. Tablicę tę w dniu 28 czerwca 1992 roku odsłonił Ojciec Święty Jan Paweł II. Zainteresowanych tym okresem życia kard. Rubina odsyłam do Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych w Rzymie (www.pisk.jezuici.pl). W zbiorach Instytutu znajdują się m.in. zespoły archiwalne: „Polska Rada Oświatowa w Libanie 1947-1948” „Instytut Polski w Bejrucie 1944-1949”, „Katolicka Służba Pomocy w Bejrucie 1949-1959”. Na stronie internetowej Instytutu można obejrzeć wystawę wirtualaną „Polacy w Libanie”, którą opracowała dr Lidia Potykanowicz-Suda z Archiwum Państwowego w Gdańsku.

Kard. Władysław Rubin był rektorem Papieskiego Kolegium Polskiego w Rzymie.

W roku 1959 Prymas Polski Kard. Stefan Wyszyński mianował ks. Wł. Rubina rektorem Papieskiego Kolegium Polskiego w Rzymie – placówki dla księży polskich studiujących w Rzymie (obecnie w reorganizacji). Funkcję tę ks. Rubin pełnił do 1964 roku.

Kard. Władysław Rubin był rektorem Kościoła i Hospicjum św. Stanisława w Rzymie.

Po śmierci abp Józefa Gawliny, ks. Wł. Rubin przejął funkcję rektora Kościoła i Hospicjum św. Stanisława B.M. w Rzymie. Instalacji kanonicznej nowego rektora dokonał abp Metropolita krakowski Kard. Karol Wojtyła. Obszerną relację z tej uroczystości zatytułowaną „Instalacja Delegata Prymasa Polski dla Duszpasterstwa Emigracji” zamieścił „Duszpasterz Polski Zagranicą” (Nr 1/62, styczeń-marzec 1965). Jej fragment pragnę przytoczyć:

„W niedzielę, dnia 15.11. [1964] odbyła się w kościele św. Stanisława B.M. w Rzymie, uroczysta instalacja ks. Prałata Władysława Rubina jako nowego Rektora kościoła i hospicjum oraz Delegata Ks. Prymasa Polski dla opieki nad emigracją i uchodźctwem polskim.

W świątecznym nastroju zgromadzili się w kościele liczni Polacy z kolonii rzymskiej i goście z kraju. Przybyli gremialnie księża Biskupi polscy, obecni na trzeciej Sesji II Soboru Watykańskiego. Zasiedli w pierwszych ławkach dwaj ks.ks. Biskupi maroniccy z Libanu, koledzy ze studiów ks. Prałata Rubina, przedstawiciele Biskupów amerykańskich oraz ks. Biskup Sipowicz, wizytator Białorusinów na uchodźctwie. Sekretariat Stanu reprezentował ks. Prałat Luigi Poggi. Obecny był Ambasador Kazimierz Papée. Stawiły się licznie polskie zakony żeńskie S.S. Nazaretanek, Felicjanek, Zmartwychwstanek i Urszulanek.

Instalacji kanonicznej dokonał ks. Metropolita krakowski, Arcybiskup Karol Wojtyła, któremu na podstawie statutu fundacji przysługuje zwierzchność nad kościołem i hospicjum. Mszę św. odprawił nowy Rektor ks. Prałat Władysław Rubin. Po Ewangelii kazanie wygłosił ks. Kardynał Prymas Polski, Stefan Wyszyński.

Ks. Metropolita krakowski przypomniał w swoim przemówieniu dzieje kościoła i hospicjum św. Stanisława B.M. w Rzymie. Wielki Kardynał Stanisław Hozjusz, któremu Polska zawdzięcza należną sobie pozycję w Rzymie, uzyskał odnośny przywilej od Grzegorza XIII w 1578 roku. W 1746 roku Biskup krakowski Załuski odrestaurował kościół i hospicjum i w latach pięćdziesiątych polecił opracować i ogłosić statut fundacji, którym się ona po dziś dzień rządzi.”

 Wkrótce po objęciu rektorstwa Kościoła i Hospicjum św. Stanisława B.M. w Rzymie, w dniu 29 listopada 1964 roku, ks. prał. Wł. Rubin otrzymał sakrę biskupią z rąk kard. Stefana Wyszyńskiego.

 Już jako rektor kościoła polskiego w Rzymie, ks. bp Rubin kontynuował prace rozpoczęte przez swojego poprzednika abp Józefa Gawlinę: odbudowę  budynków Hospicjum i uregulowanie stanu prawnego Fundacji. W wyniku tych działań Fundacja uzyskała na własność kamienicę przy via dei Delfini 16  – Palazzo Delfini (obecnie ma w niej swoją siedzibę m.in. Ambasada RP przy Stolicy Apostolskiej).  O pracach restauratorskich, które trwały 10 lat (1964-1974) i były możliwe m.in. dzięki ofiarności Polonii, informuje tablica wmurowana na półpiętrze nowej klatki schodowej w budynku po lewej stronie kościoła.

Kolejnym dziełem kontynuowanym przez nowego Rektora było wydawanie pisma dla duszpasterzy polskich za granicą pt. „Duszpasterz Polski Zagranicą”. Oprócz materiałów duszpasterskich, zamieszczano w nim m.in. kronikę wydarzeń, dzięki której to nieukazujące się już od prawie 20 lat pismo jest niezwykle cennym źródłem do studiów nad dziejami Kościoła i Hospicjum św. Stanisława B.M. w Rzymie oraz Polaków żyjących poza Krajem.

Rzymskich śladów kard. Władysława Rubina jest znacznie więcej. Z racji rozmiarów tej pracy zamieściłam tylko kilka. Na koniec pragnę przypomnieć niezwykle ważną inicjatywę podjętą przez kard. Rubina pod koniec sprawowania funkcji rektora Kościoła i Hospicjum św. Stanisława B.M. w Rzymie, a mianowicie wydanie książki autorstwa o. M. Machejka OCD pt. „400 lat Kościoła i Hospicjum św. Stanisława w Rzymie”. Jest ona niezwykle cennym źródłem informacji dla tych, którzy pragną pogłębić swoją wiedzę na temat placówki, którą w latach 1964-1980 kierował kard. Rubin, a która w tym roku obchodzi swoje 440-lecie.

Kard. Władysław Rubin zmarł 28 listopada 1990 roku w Rzymie. Uroczystą Mszę św. rekwialną przed głównym ołtarzem Bazylki św. Piotra odprawił Jan Paweł II. Z Rzymu ciało Zmarłego przewieziono do Warszawy. Ostatnim etapem była podróż do Lubaczowa, gdzie spoczął w krypcie katedralnej, w sarkofagu, do którego powstania przyczynili się Jego koledzy „Bejrutczycy”.  W dniu 2 czerwca 1991 roku, podczas pielgrzymki do Ojczyzny, modlił się przy grobie kard. Władysława Rubina Ojciec Święty Jan Paweł II.

Agata Rola-Bruni