Kościół św. Stanisława B.M. w Rzymie jest najstarszą polską świątynią poza granicami kraju. Pomimo burzliwej historii, cudem zachowało się tu wiele pamiątek narodowych oraz dzieł sztuki znakomitych polskich artystów. Niedawno pisałam o XVIII-wiecznym obrazie Szymona Czechowicza, przedstawiającym św. Jadwigę Śląską przed Ukrzyżowanym. Dzisiaj pragnę zwrócić uwagę na obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej, umieszczony na bocznym ołtarzu, przed płótnem Czechowicza. Kopia wileńskiego obrazu powstała w dwudziestoleciu międzywojennym, jest darem margrabiny Janiny Umiastowskiej.
Na informację o obrazie Matki Boskiej Ostrobramskiej znajdującym się w polskim kościele w Rzymie natrafiłam przypadkiem w książce pt. „Szmat ziemi i życia…” (wyd. Wilno 1928). W rozdziale poświęconym kościołowi św. Stanisława B.M. czytamy: „Wkrótce będzie wysłany do Rzymu, do ambasady polskiej przy Watykanie, na ręce ks. prałata Skirmunta obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej ofiarowany przez margrabinę Umiastowską do kościoła polskiego Św. Stanisława na via Delle Botteghe Oscure, gdzie dotąd żadnego obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej z polskiego Wilna wśród polskich pamiątek nie ma. Obraz ofiarowany przez margrabinę Umiastowską jest kopią obrazu z Kaplicy Ostrobramskiej, tylko znacznie mniejszy, według rozmiarów danych przez księdza prałata Florczaka, zarządzającego kościołem św. Stanisława. Wielkość jest zastosowana do wielkości znajdującego się tam od lat 300 obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Te dwa obrazy Królowej Polski będą się znajdowały naprzeciw siebie na dwóch bocznych ołtarzach przy głównym ołtarzu.”
Rzeczywiście tak jest. Niewielkich rozmiarów obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej znajduje się na bocznym ołtarzu, z lewej strony ołtarza głównego. Natomiast z prawej strony, naprzeciw, umieszczony jest obraz Matki Boskiej Częstochowskiej.
Dalej, w książce „Szmat ziemi i życia…”, czytamy, iż ramę do rzymskiego obrazu zaprojektował prof. Uniwersytetu Stefana Batorego Kubicki. Szatę i korony wykonał p. Gorzuchowski z Wilna – ten sam, który zrobił nowe korony i odnawiał szatę Matki Boskiej w Ostrej Bramie na uroczystość Jej koronacji w 1927 roku. Na ramie obrazu, oprócz herbów i nazwiska ofiarodawczyni, widoczne są również nazwiska prof. Kubickiego i p. Gorzuchowskiego. Na wierzchołku ramy umieszczono Orła Polskiego, pod nim wijącą się wstęgę z napisem „Witaj Królowo, Matko Miłosierdzia”.
Wraz z obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej – Matki Miłosierdzia – margrabina Umiastowska przesłała do polskiego kościoła jeszcze jeden dar. W w/w książce czytamy: „Jednocześnie z obrazem wysłany będzie do kościoła Św. Stanisława piękny ornat z adamaszku koloru amarantowego ze środkową częścią ręcznie wyhaftowaną różnemi kolorami podług wzoru starego pasa słuckiego przez hrabinę Aleksandrę Ostroróg-Sadowską, matkę margrabiny Umiastowskiej.” Nie wiem czy ten ornat przetrwał do naszych czasów.
Obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej w polskim kościele nie jest jedynym Wizerunkiem Ostrobramskiej Pani w Rzymie. Wspomniany wyżej ks. prałat Kazimierz Skirmunt „Zawsze wierny, kochający syn Matki Boskiej Ostrobramskiej na pamiątkę święceń kapłańskich otrzymanych 1-go listopada 1893 roku u grobu Św. Stanisława Kostki oraz pierwszej mszy św. ofiarował Kolegium Niemiecko-Węgierskiemu duży obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej z dedykacją i obraz ten zawsze wisi w miejscu honorowem przy wejściu do mieszkania o. rektora.” („Szmat ziemi i życia…”) Zapewne tak jest, chociaż nie wszyscy mogą ten obraz oglądać. Wszyscy mogą natomiast udać się do kaplicy litewskiej w Bazylice św. Piotra – tej, w której nieraz modlił się papież Jan Paweł II. O silnych związkach Jana Pawła II z Ostrą Bramą możemy przeczytać na stronie www.brewiarz.pl (Czytelnia – 16 listopada – wspomnienie Najświętszej Maryi Panny Ostrobramskiej – Matki Miłosierdzia).
Na koniec kilka słów na temat margrabiny Janiny Umiastowskiej – fundatorki obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej w polskim kościele pw. św. Stanisława B.M.: zmarła w Rzymie w 1941 roku, pochowana została na cmentarzu Campo Verano w Kaplicy Arcybractwa – Arciconfraternita del Preziosissimo Sangue di N.S.G.C. (15 min. od głównego wejścia).
Dzięki jej hojności do dzisiaj istnieje Fundacja Rzymska im. Margrabiny J. S. Umiastowskiej (Fondazione Romana Marchesa J.S. Umiastowska), której celem jest m.in. promocja badań dotyczących stosunków polsko-włoskich oraz dokumentowanie obecności i działalności Polaków we Włoszech.
Agata Rola-Bruni
Czytaj także: RZYM: Obraz Matki Bożej Bukowskiej Literackiej – z wielkopolskiego Buku do polskiego kościoła św. Stanisława B.M w Rzymie
