Ustawa 104/92 – “Ustawa ramowa o pomocy, integracji społecznej i prawach osób niepełnosprawnych”, nazywana w skrócie „ustawą 104” (wł. legge104) reguluje przyznawanie określonych świadczeń dla pracowników niepełnosprawnych oraz ich krewnych. Przepisy te są najważniejszym wyznacznikiem prawnym we Włoszech dotyczącym praw osób niepełnosprawnych i ich opiekunów.
Kim jest osoba upośledzona?
Osobą niepełnosprawną jest zazwyczaj osoba, która posiada pewne upośledzenie fizyczne, psychiczne, bądź ruchowe, w stanie stabilnym bądź pogłębiającym się.
Upośledzenie to stwarza trudności w pojmowaniu, w relacjach bądź w integracji zawodowej. W rezultacie narażającą osobę dotkniętą upośledzeniem na wyrzucenie poza margines społeczny.
Osobie niepełnosprawnej przysługują różnego rodzaju ulgi, uzależnione od stopnia posiadanej grupy inwalidzkiej, całokształtu możliwości indywidualnych, a także od efektów przechodzonych terapii rehabilitacyjnych.
By ustalić stopień niepełnosprawności należy zwrócić się do odpowiedniej komisji lekarskich, w lokalnym ośrodku zdrowia.
Korzyści wynikające z ustawy 104/92
Celem ustawy 104 jest przezwyciężenie trudności, na jakie napotykają osoby niepełnosprawne, a także polepszenie ich integracji, poprzez udzielanie ulg i korzyści, które zapewniłyby im kompletną integrację.
Część ulg i korzyści przysługuje wszystkim osobom niepełnosprawnym, natomiast niektóre ulgi są przyznawane w zależności od stopnia posiadanej grupy inwalidzkiej jak i stopnia upośledzenia.
W rzeczywistości niektóre ulgi są przyznawane w momencie uzyskania danej grupy inwalidzkiej, świadczącej o pewnym stopniu upośledzenia fizycznego, bądź psychicznego.
Korzyści jakie można uzyskać poprzez ustawę 104 są następujące:
– ulgi pracownicze
– prawo do dodatkowych zwolnień
– ułatwienia dla rodziców
Komu przysługują ulgi i ułatwienia wynikające z ustawy 104?
Osoba pracująca z dzieckiem poważnie upośledzonym, czy też osoba asystująca niepełnosprawnemu członkowi rodziny (stopień spowinowacenia do 3 stopnia), bądź też niepełnosprawny pracownik. Wszystkie te powyżej wymienione osoby mają prawo:
• nie podlegać przeniesieniom do innych siedzib miejsca pracy, bez własnej zgody;
• wyboru siedziby miejca pracy, najbliższej miejscu zamieszkania osoby, której się udziela opieki.
Z kolei pracownicy z patologiami onkologicznymi i z ograniczonymi możliwościami wypełniania obowiązków służbowych, w związku z terapiami ratującymi im życie, mają możliwość przekształcenia pełnego etatu do nie pełnego wymiaru godzin. Taka możliwość jest proponowana wszystkim pracownikom, zarówno tym z sektora publicznego jak i z prywatnego.
Prawo do przekształcenia pełnego etatu do niepełnego wymiaru godzin, przysługuje również osobom, które opiekują się swoimi bliskimi, czy też osobami z którymi mieszkają w przypadku gdy:
1) osobą chorą na nowotwór jest małżonek, dziecko lub rodzic pracownika;
2) opieka dotyczy osoby żyjącej z pracownikiem, która ze względu na swoją chorobę sama nie jest w stanie podjąć pracy.
Dodatkowe zwolnienia z pracy przysługujące rodzicom dziecka niepełnosprawnego powyżej 3 i do 18 roku życia
Rodzice, alternatywnie między sobą, mają prawo do 3 dni odpłatnych, akredytowanych zwolnień nad opiekę nad dzieckiem w ciągu miesiąca. Osoby korzystające z powyższych ulg, mogą być również rodzicami adopcyjnymi, czy też zastępczymi dziecka niepełnosprawnego. 3 dni zwolnienia w ciągu miesiąca, mogą być podzielone na godziny w taki sposób, by umożliwić pracownikowi opcję elastycznego rozkładu godzin pracy. Istnieje również możliwość, by jeden rodzic korzystał z urlopu macierzyńskiego, podczas gdy drugi rodzic będzie korzystał z comiesięcznych, 3-dniowych zwolnień nad opiekę nad dzieckiem specjalnej troski.
Pozwolenia po 18 roku życia osoby niepełnosprawnej
Rodzice (naturalni, adopcyjni, czy też zastępczy) pełnoletnich dzieci mają prawo do 3 dni odpłatnego zwolnienia na opiekę nad dzieckiem.
Zwolnienie może przybrać formę okresu 3 dni roboczych , następujących po sobie w ciągu miesiąca, bądź też mogą być zamienione na godziny i wykorzystane poprzez skrócenie godzin pracy.
W sytuacji kiedy pełnoletnie dziecko niepełnosprawne żyje wraz z rodzicami, prawo do 3 dni zwolnienia przysługuje rodzicom bez względu na to, czy matka jest osobą pracującą czy też nie. Na przydzielane rodzicowi ustawowe 3 dni zwolnienia nie ma wpływu również obecność opiekunki, która zajmuje się osobą niepełnosprawną.
W sytuacji, kiedy dziecko niepełnosprawne nie mieszka wraz z rodzicami, prawo to jest uzależnione od okresów obecności i nieobecności dziecka upośledzonego w rodzinie. Fakt, iż dziecko niepełnosprawne nie mieszka z rodzicami na stałe, nie ma wpływu na uzyskanie przez rodzica 3-dniowych pozwoleń.
Okresy obecności i nieobecności dziecka upośledzonego w domu, nie muszą być także okresami odgórnie ustalonymi i systematycznie powtarzającymi się.
Pozwolenia na opiekę nad krewnym do 3 stopnia pokrewieństwa
Osoba pracująca, która zajmuje się krewnym do 3 stopnia spowinowacenia (wliczając małżonka), ma prawo do uzyskania pozwolenia na opiekę do 3 dni w ciągu miesiąca.
Pozwolenie jest odpłatne, a także liczone do emerytury. Może być rozdzielone na zwolnienia godzinne. Nie jest konieczne, by niepełnosprawny krewny mieszkał razem z pracownikiem, jednak udzielana opieka powinna mieć charakter ciągły i systematyczny.
Ważne aspekty prawne poszerzyły możliwości tej ustawy:
– obecność innych niepracujących krewnych w rodzinie niepełnosprawnego nie ma żadnego wpływu na prawo do uzyskania przez pracownika odpłatnego, comiesięcznego, 3-dniowego pozwolenia.
– osoba niepełnosprawna, bądź jej legalny opiekun, czy też osoba wspierająca ją, ma możliwość dokonania wyboru, kto wewnątrz rodziny będzie się nią opiekował, a zarazem korzystał z róznego rodzaju pozwoleń wynikających z ustawy 104.
– prawo do zwolnień do pracy jest przyznawane również tym, którzy mimo że pracują, bądź mieszkają z dala od osoby niepełnosprawnej, to i tak zajmują się nią systematycznie. W takiej sytuacji wymagane jest przedstawienie tzw „programu opieki” (zawierającego podpis każdej z zainteresowanych stron), który ilustruje, w jaki sposób jest roztaczana opieka nad osobą niepełnosprawną.
-obecność asystenta rodzinnego (opiekunki, personelu ze stowarzyszeń „no profit”, czy też z organizacji publicznych) nie stwarza problemów, by członek rodziny mógł skorzystać z ulg pracowniczych.
– w sytuacji gdy osoba niepełnosprawna trafia do szpitala na 24 godziny, prawo przysługujące do 3-dniowego zwolnienia, traci swoją moc.
Z kolei, prawo do wykorzystania zwolnienia pracowniczego może być w pełni wykorzystane, wówczas gdy osoba niepełnosprawna przebywająca w szpitalu, znajduje się w śpiączce, bądź w stanie terminalnym.
tłum. i oprac.
Monika Zakrzewska
