Każdego roku przed świętami Bożego Narodzenia wysyłamy świąteczne kartki, które nie zawsze mają postać tradycyjnej, wysłanej pocztą. Coraz bardziej, korzystając z nowych technologii idziemy po prostu na łatwiznę, wysyłając najbliższym, przyjaciołom i znajomym świąteczne smsy lub e-kartki. Należy jednak pamiętać, że nawet najciekawszy sms czy animowana e-kartka nie zastąpi życzeń płynących z serca, przesłanych tradycyjną pocztą.
Pierwszą kartkę z życzeniami z okazji Świąt Bożego Narodzenia wysłał prawdopodobnie w 1842 r. 16-letni londyński artysta, William Maw Egley. Niestety jego pomysł nie został doceniony przez adresata.
Rok później na prywatne zamówienie sir Henry’ego Cole’a, pierwszego dyrektora Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie, pojawiły się w Wielkiej Brytanii pierwsze kartki świąteczne.
Cole miał bardzo wielu znajomych i wypisywanie listów ze świątecznymi życzeniami zajmowało mu mnóstwo czasu. Dlatego też tuż przed Bożym Narodzeniem w 1843 r., postanowił zamówić u znajomego malarza rysunek z wypisanymi życzeniami, a następnie powielić go w drukarni i rozesłać do znajomych. Rysunek, przedstawiający rodzinę wznoszącą toast, wykonał artysta z Londynu, John Calcott Horsley (1817?1903). Cole kazał wydrukować tysiąc egzemplarzy, zapewniając sobie zapas na następne lata.
Pierwsze kartki były wysyłane jak listy, w kopertach. Popularność zdobywały dość powoli. Prawdziwą rewolucją w ich historii było dopiero wprowadzenie kart pocztowych, nie wymagających koperty. Adres umieszczano bezpośrednio na karcie. Spowodowało to szybkie rozpowszechnienie się tej formy składania życzeń świątecznych.
Projekt pocztówki bez koperty (nazwanej Postblatt – pocztowy listek) został zgłoszony podczas Niemieckiej Konferencji Poczt w Karlsruhe 30 listopada 1865 r. przez Heinricha von Stephena (1831-1897), radcę dworu pruskiego i generalnego poczmistrza. Propozycja została odrzucona, podobnie jak kolejne, opracowane przez firmy księgarskie z Lipska “Friedlein” oraz “Pardubitz”.
Dopiero w 1869 roku Emanuel Herrmann (1839-1902), profesor ekonomii w Akademii Wojskowej w Wiener-Neustadt, w memoriale “O nowym sposobie korespondowania pocztą”, zamieszczonym 26 stycznia 1869 roku w czasopiśmie “Neue Freie Presse” udowodnił, że ta forma korespondencji zaoszczędzi czas i papier.
1 października 1869 roku dyrektor Poczty Cesarstwa Austro-Węgierskiego, M. de Marly, wypuścił pierwsze karty pocztowe. W 1870 roku pierwsze blankiety pocztowe wprowadziły: Szwajcaria, Luksemburg i Wielka Brytania, w 1871 – Belgia, Holandia, Dania, Finlandia, Kanada; w 1872 – Francja, Rosja, Szwecja, Norwegia, Cejlon, Chile; w 1873 – Hiszpania, Serbia, Rumunia; w 1874 – Włochy; w 1877 – Turcja; w 1878 – Stany Zjednoczone.
Początkowo karty pocztowe funkcjonowały jedynie w obiegu lokalnym, dopiero od 1 lipca 1875 roku dopuszczono je do obiegu międzynarodowego. Od tej pory nastąpił szybki rozwój korespondencji pocztówkowej. Według “Kuriera Warszawskiego” z 1881 roku, w Europie, w samym tylko 1879 roku rozesłano 350 milionów kart pocztowych. Dużą część z nich stanowiły pocztówki świąteczne. W Polsce kartki świąteczne pojawiły się pod koniec XIX w.
Pocztówka i Sienkiewicz
W 1900 roku w Warszawie ogłoszono konkurs na nazwę karty pocztowej w języku polskim. Jury, składające się z członków redakcji “Słownika Języka Polskiego”, rozpatrywało pięć propozycji: “liścik”, “listówka”, “otwartka”, “pisanka” i “pocztówka”. Ta ostatnia nazwa została zgłoszona przez Henryka Sienkiewicza. Wybrano właśnie “pocztówkę”.
opr. Anna Malczewska
foto: Pierwsza kartka świąteczna zaprojektowana przez artystę Johna Calcott Horsley’a na zamówienie Henry Cole’a
