„On imię Polski podniósł do rangi gwiazd” – tak, w przekładzie Wiktora Steffena, o zmarłym 5 sierpnia 1579 roku kardynale Stanisławie Hozjuszu wyraził się jego wierny uczeń i zaufany współpracownik – Tomasz Treter – w napisanym po łacinie poemacie biograficznym pt. „Rewia cnót Stanisława Hozjusza” (łac. „Theatrum virtutum Stanislai Hosii”). Kim był kard. Stanisław Hozjusz? Czym zasłużył sobie na tak piękne słowa? Na łamach „Naszego Świata” wielokrotnie pisałam o kard. Hozjuszu jako fundatorze Kościoła i Hospicjum pw. św. Stanisława w Rzymie – placówki, której nam Polakom mieszkającym w Wiecznym Mieście nie trzeba przedstawiać, informacje o jej działalności zamieszczane są na bieżąco na stronach: www.duszpasterstwopolakowwrzymie.com (strona Duszpasterstwa) oraz www.hosianum.com (strona Hotelu Hosianum – Hosianum Palace).
O tym, że na krótko przed śmiercią (†1579) kard. Hozjusz doprowadził do powstania w Rzymie tak ważnej dla nas Polaków placówki trzeba z wdzięcznością pamiętać. To jednak stanowczo za mało. W związku z przypadającą w tym roku 440. rocznicą śmierci Kardynała, warto dowiedzieć się o tym Człowieku czegoś więcej, tym bardziej że… „właśnie Hozjusz był pierwszym polskim purpuratem, którego kandydaturę brano pod uwagę podczas konklawe decydującego o obsadzeniu Stolicy Piotrowej – na przełomie roku 1565/1566. Sytuacja taka nie powtórzyła się już w zasadzie aż do pamiętnego października 1978 r., kiedy obrany został papież Jan Paweł II, trudno bowiem przykładać znaczniejszą wagę do pojedynczego głosu oddanego podczas konklawe z roku 1878 na kardynała Mieczysława Ledóchowskiego.” (K.R. Przekop „Kardynał Stanisław Hozjusz” Wyd. WAM, Kraków 2008, s. 6)
Życie i działalność Sługi Bożego (trwa proces beatyfikacyjny) kard. Stanisława Hozjusza to temat bardzo obszerny. Zainteresowanych szczegółami odsyłam do rozlicznych źródeł dostępnych również w Internecie. Sama pragnę przypomnieć tylko kilka faktów, opisanych i zilustrowanych przepięknymi miedziorytami przez Tomasza Tretera w dziele z 1588 r. zatytułowanym „Theatrum virtutum Stanislai Hosii”. Skorzystam z przekładu Wiktora Steffena pt. „Rewia cnót Stanisława Hozjusza” (Wyd. Uniwersytet A. Mickiewicza w Poznaniu, 2004), fragmentów przełożonych przez Elwirę Buszewiczową, opublikowanych na stronie internetowej www.staropolska.pl, zbioru rysunków T.Tretera („Iconum catalogus”), będących prawdopodobnie wstępnymi szkicami (105 szt.) do miedziorytów opublikowanych wraz z odami w „Theatrum virtutum” (egzemplarz zbioru rysunków dostępny w domenie publicznej na www.polona.pl) oraz wspomnianej już książki Krzysztofa Rafała Prokopa pt. „Kardynał Stanisław Hozjusz” z serii WIELCY LUDZIE KOŚCIOŁA.
Stanisław Hozjusz urodził się 5 maja 1504 roku w Krakowie, ale już wkrótce jego rodzina przeniosła się do Wilna. Tam spędził młodość. W roku 1519, jako piętnastolatek, chciał wstąpić do wileńskiego klasztoru dominikanów. Nie uczynił tego ze względu na ostry sprzeciw ojca. Został wysłany do Krakowa, gdzie podjął studia na Wydziale Sztuk Wyzwolonych Akademii Krakowskiej. W grudniu 1520 roku uzyskał bakalaureat. Okres ten w znaczący sposób zapisał się w jego biografii. Zyskał wiele m.in. ze względu na kontakty z ludźmi świata nauki, stracił matkę. Do 1530 przebywał w Krakowie, który opuścił w celu podjęcia dalszych studiów we Włoszech.
Dnia 4 VII 1530 roku Hozjusz przybył do Wenecji. Po miesięcznym pobycie udał się do Bolonii, gdzie studiował przez dwa lata. Jesienią 1532 roku przeniósł się do Padwy, skąd jednak po roku powrócił do Bolonii. Dnia 8 VI 1534 roku, w zakrystii tamtejszej katedry odbyła sie uroczysta promocja Hozjusza na doktora obojga praw. Po powrocie do kraju pełnił różne ważne funkcje, m.in. prywatnego sekretarza biskupów krakowskich oraz sekretarza królewskiego. Jesienią 1534 roku, zdążył jeszcze odwiedzić w Wilnie ojca., który zmarł w maju 1535 r. Spotkanie to T.Treter uwiecznił na rysunku nr 15 (poniżej) zatytułowanym „Ojcowskie błogosławieństwo”.
W związku z uzyskaniem kanonikatu w kapitule katedralnej we Fromborku, w lipcu 1538 udał się po raz pierwszy na Warmię – z tą krainą na stałe związało się jego imię. W lutym 1540 roku Hozjusz został włączony do grona kapituły katedralnej na Wawelu, co było dla niego dużym wyróżnieniem. W marcu 1543 roku, w wieku 39 lat, przyjął święcenia kapłańskie.
W latach czterdziestych XVI w. bardzo aktywnie działał, najwięcej czasu spędzając w Krakowie, z którego wyjeżdżał na sejmy i synody oraz z różnymi misjami, np. do Gdańska czy Prus. Systematycznie w tym okresie wzmacniała się jego pozycja w życiu politycznym i kościelnym kraju, był postacią powszechnie znaną w kręgach elit. Zacżęto dostrzegać w nim kandydata na biskupa, chociaż pewnego rodzaju przeszkodą było jego nieszlacheckie pochodzenie. Dnia 3 II 1549 roku, król Zygmunt II August udzielił mu jednak nominacji na biskupstwo chełmińskie w Prusach, którą na krótko przed śmiercią potwierdził papież Paweł III. Stanisław Hozjusz przyjął sakrę biskupią w niedzielę 16 lub 23 III 1550 roku w stolicy Królestwa Polskiego – najprawdopodobniej w katedrze na Wawelu.
Jego diecezja, do której udał się latem 1550 roku, w owym czasie nie była ani rozległa, ani szczególnie zamożna, nie zajmowała też zbyt wysokiego miejsca w krajowej hierarchii biskupstw. Chociaż St. Hozjusz w historii biskupstwa chełmińskiego zapisał się w znikomym stopniu, to właśnie tam wszczęto przygotowania do jego procesu kanonizacyjnego, który trwa do dziś. W Bazylice konkatedralnej Świętej Trójcy w Chełmży wmurowana została w 1979 roku tablica z okazji 400. rocznicy śmierci St. Hozjusza
Na początku 1551 roku, pomimo protestów, Zygmunt II August awansował Hozjusza na bardziej eksponowane biskupstwo warmińskie, 11 V tr. papież Julisz III zatwierdził jego przenosiny z Chełmży na Warmię. Uroczysty ingres 47-letniego biskupa do katedry we Fromborku miał miejsce 21 VII 1551. W styczniu 1555 roku Hozjusz zaczął zabiegać u papieża o sprowadzenie do swojej diecezji jezuitów, co zakończyło się sukcesem dopiero dziesięć lat później. W 1555 roku udało mu się natomiast zrealizować inny zamiar – do Królestwa Polskiego przybył na stałe wysłannik papieski bp Werony Aloisio Lippomano, rozpoczynając tym samym działalność Nuncjatury Apostolskiej w naszym kraju.
Na początku 1551 roku, pomimo protestów, Zygmunt II August awansował Hozjusza na bardziej eksponowane biskupstwo warmińskie, 11 V tr. papież Julisz III zatwierdził jego przenosiny z Chełmży na Warmię. Uroczysty ingres 47-letniego biskupa do katedry we Fromborku miał miejsce 21 VII 1551. W styczniu 1555 roku Hozjusz zaczął zabiegać u papieża o sprowadzenie do swojej diecezji jezuitów, co zakończyło się sukcesem dopiero dziesięć lat później. W 1555 roku udało mu się natomiast zrealizować inny zamiar – do Królestwa Polskiego przybył na stałe wysłannik papieski bp Werony Aloisio Lippomano, rozpoczynając tym samym działalność Nuncjatury Apostolskiej w naszym kraju.
W październiku 1557 r. Hozjusz otrzymał wezwanie ze strony papieża Pawła IV do stawienia się w Rzymie, ponowione w grudniu oraz marcu 1558 r. Jego wyjazd z Warmii nastąpił w maju. Do Rzymu przybył 1 września, dokładnie miesiąc później, 1 października został przyjęty przez papieża. Wrażenie jakie zrobił na papieżu i na jego najbliższym otoczeniu musiało być ogromne, gdyż zaczęto planować wyniesienie Hozjusza do godności kardynalskiej. Za życia Pawła IV jednak do tego nie doszło. Nastąpiło to dopiero za pontyfikatu Piusa IV. W dniu 26 II 1561 r. papież mianował Hozjusza kardynałem, a dwa tygodnie później jednym z pięciu swych legatów na mający wznowić obrady Sobór Trydencki.(1545-1563).
Z końcem lipca Hozjusz udał się do Trydentu, jego uroczysty wjazd do miasta miał miejsce 20 VIII 1561 r. W czasie prac soborowych kard. Hozjusz zmagał się z chorobą. Ze względu na zły stan zdrowia, musiał nawet wyjechać na rekonwalescencję do pobliskiego Civezzano. Czytaj dalej na stronie 2
