1 sierpnia br. przypada 76. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. 76 lat temu, przez ponad dwa miesiące, informacje o walczącej Warszawie zajmowały główne miejsce na pierwszej stronie „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza” – organu rządu polskiego w Londynie. Wydarzenia z powstańczej Stolicy były również tematem wielu artykułów opublikowanych w „Orle Białym” – jednym z najbardziej wpływowych czasopism polskich ukazujących się w czasie II wojny światowej. W kolejnych odcinkach „Prasówki” poświęconej walczącej Warszawie 1944 roku przypomniane zostaną przede wszystkim opinie, komentarze, reakcje środowisk polskich i zagranicznych oraz ogólna sytuacja polityczna, w której wybuchło i przebiegało Powstanie. Czytelnikom zainteresowanym walkami powstańczymi dzień po dniu polecamy lekturę KARTKI Z KALENDARZA, znajdującej się na stronie internetowej Muzeum Powstania Warszawskiego http://www.1944.pl/historia/kartki_z_kalendarza/ .
Agata Rola-Bruni
Historyczna depesza z Warszawy
Armia Krajowa rozpoczęła bój o Stolicę!
Warszawa, dnia 2 sierpnia 1944 r. (Służba radiowa)
Delegat Rządu na Kraj i Komendant Główny Armii Krajowej donoszą, że dnia 1 sierpnia o godz. 5. po południu oddziały Armii Krajowej wystąpiły do otwartej walki o opanowanie Warszawy.
Warszawa, dnia 1 sierpnia 1944 r. Godz. 9 rano (Służba Radiowa)
Stolica z wielkim napięciem ale z godnością i w spokoju oczekuje dalszego rozwoju wypadków. Ludność stolicy, zaprawiona do ciężkiej walki o istnienie Państwa polskiego z barbarzyńskim i krwawym najeźdźcą w ciągu niemal pięciu lat okupacji, aż nadto dobrze odczuwa i rozumie, że jej postawa jeszcze raz może odegrać wielką, decydującą rolę w rozwoju wypadków w tej części Europy.
Wiadomości, jakie nadchodzą z poza Wisły napawają dumą serca warszawian. Społeczeństwo polskie wszędzie zachowuje się z powagą i godnością. Polskie Siły Zbrojne, zorganizowane w pułki i dywizje oraz w oddziały konspiracyjne Armii Krajowej, walczą bohatersko i bez wytchnienia z wojskami niemieckimi. Wojna polsko-niemiecka trwa bez przerwy i nabiera z każdą godziną na sile; wojna zorganizowana i kierowana!
***
W podziemnym świecie politycznym można zauważyć znamienne objawy. Oto drobne grupki polityczne, opierając swój byt na atakowaniu Rządu, samorzutnie zgłosiły swą współpracę i podporządkowanie się Delegatowi Rządu. (…)
Prem. Mikołajczyk konferował z kom. Mołotowem
Korespondenci moskiewscy pism angielskich donoszą, że po przybyciu do stolicy Z.S.S.R premier Mikołajczyk nawiązał kontakt z ambasadorem Wlk. Brytanii Sir Archibald Clark Karrem i ambasadorem Stanów Zjednoczonych p. A. Harrimanem. Następnie premier rządu polskiego przeprowadził pierwszą wstępną rozmowę z komisarzem dla spraw zagranicznych Mołotowem.
„Brak jest wiadomości o tem, jak zareagował Komitet Wyzwolenia na przybycie premiera Mikołajczyka” – pisze korespondent „Timesa” – dodając: „Jestem upoważniony do oświadczenia, że wszelkie kroki, prowadzące do rozszerzenia podstawy jedności narodowej, byłyby powitane z zadowoleniem.”
Premier Churchill
o Polsce w Izbie Gmin
W ustępie poświęconym zagadnieniom polskim premier Churchill oświadczył:
„Moim zdaniem chwila obecna jest pełna dobrych zapowiedzi (hopeful) dla Polski, dla której praw i niepodległości przystąpiliśmy do wojny przeciwko Niemcom. To też uczyniliśmy, co było w naszej mocy – p. Eden i ja i inni – by o tej późnej porze doprowadzić do wizyty premiera polskiego p. Mikołajczyka, i innych członków jego rządu, w Moskwie, gdzie marsz. Stalin był gotów ich przyjąć. Prezydent St. Zjednoczonych wypowiedział się również za tą wizytą. Jakże mogło być inaczej, jeśli zważyć jego głębokie zainteresowanie sprawą polską.
„Armie rosyjskie stoją obecnie u wrót Warszawy. Przynoszą one ze sobą oswobodzenie Polski. Ofiarowują Polakom wolność, suwerenność i niepodległość. Domagają się, by Polska w przyszłości była przyjazna wobec Rosji. Wydaje mi się to uzasadnione, gdy się widzi, jak wiele ucierpiała Rosja ze strony Niemiec maszerując po przez Polskę dla zaatakowania ich.
„Sojusznicy witaliby nowe ogólne zjednoczenie się czy fuzję polskich Sił Zbrojnych – zarówno tych, które współdziałają z mocarstwami zachodnimi, jak i tych współdziałających z Sowietami. Mamy kilka dzielnych polskich dywizji walczących na zachodzie a inne walczą w Rosji. Niechaj się połączą! Pragniemy tego! Byłoby rzeczą wspaniałą, gdyby tego rodzaju fundament mógł być położony w chwili, gdy słynną stolicę Polski, która tak walecznie broniła się przed inwazja niemiecką, uwalnia dzielność oręża rosyjskiego.”
Archwialne numery „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza” oraz „Orła Białego” pochodzą z Biblioteki Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych w Rzymie.
Artykuł archiwalny: Cały cykl “Prasówki sprzed lat – wokół walczącej Warszawy” znajduje się TUTAJ
