Dnia 27 stycznie br. przypada 75. rocznica wyzwolenia obozu zagłady w Auschwitz. Więźniem numer 16670 tego obozu był polski franciszkanin o. Maksymilian Maria Kolbe. Tam, w dniu 14 sierpnia 1941 roku poniósł męczeńską śmierć, oddając swoje życie za innego więźnia.
Św. Maksymilian Kolbe spędził w Rzymie prawie siedem lat (1912-1919). Tutaj w znacznej mierze dokonała się jego duchowa formacja. W „Rycerzu Niepokalanej dla Polonii” z kwietnia 2009 roku czytamy: „Rzym nie tylko otworzył św. Maksymilianowi oczy na świat, nie tylko związał go ściślej z Głową Kościoła i natchnął do śmiałego czynu, ale też umocnił w niezłomnej nadziei, która mu będzie towarzyszyć aż do bunkra głodowego.”
Z okazji 75. rocznicy wyzwolenia obozu w Auschwitz, pragnę zwrócić uwagę na kilka miejsc w Rzymie, w których pamięć o św. Maksymilianie Kolbe jest wciąż żywa. Mam nadzieję, że dzięki Czytelnikom, lista tych miejsc zostanie uzupełniona. W niniejszym opracowaniu korzystam m.in. z archiwalnych numerów „Rycerza Niepokalanej dla Polonii” z roku 2009. W numerach 1- 6 opublikowany został cykl artykułów pt. „Święty Maksymilian w Rzymie”. Szkoda, że nie ukazała się zapowiadana wówczas książka o. Jerzego M. Domańskiego pt. „Święty Maksymilian M. Kolbe w Rzymie”.
1. MIĘDZYNARODOWE KOLEGIUM SERAFICKIE
Dnia 30 października 1912 roku, wraz z sześcioma kolegami z prowincji polskiej św. Maksymilian Kolbe przybył do Rzymu i zamieszkał w Międzynarodowym Kolegium Serafickim, które znajdowało się przy ulicy San Teodoro (św. Teodora) – w pobliżu Palatymu i Forum Romanum.
W tym miejscu, 16 października 1917 roku (niektóre źródła podają datę 17 X), wraz z sześcioma współbraćmi, o. Kolbe założył Rycerstwo Niepokalanej (łac. Militia Immaculatae, skrót MI, dawniej Milicja Niepokalanej). Obecnie ma tutaj swoją siedzibę m.in. Międzynarodowe Centrum MI – Associazione Milizia dell’Immacolata Centro Internazionale. Po wcześniejszym ustaleniu terminu, można zwiedzić pomieszczenia dawnego Kolegium Serafickiego oraz wystawę EXPO KOLBE – UNA LUCE NEL BUIO (ŚWIATŁO W CIEMNOŚCI). Więcej informacji na stronie www.mi-international.org
Jest to idealne miejsce do rozpoczęcia pielgrzymki szlakiem św. Maksymiliana Kolbe po Rzymie.
2. BAZYLIKA ŚWIĘTYCH XII APOSTOŁÓW (BASILICA DEI SANTI XII APOSTOLI)
Posługę duszpasterską w w bazylice sprawują oo. franciszkanie. Tutaj, zawsze w dniu 1 stycznia, klerycy z Kolegium Serafickiego śpiewali hymn „Veni Creator” i otrzymywali błogosławieństwo eucharystyczne na cały rok. W tej uroczystości uczestniczył również M. Kolbe.
Na jednym z filarów świątyni, 17 października 1992 roku, wmurowana została tablica upamiętniająca św. M. Kolbe. Na jednym z ołtarzy bocznych umieszczono wizerunek Świętego.
Z inskrypcji na tablicy dowiadujemy się, że ufundowali ją parafianie z bazyliki Świętych XII Apostołów z okazji 50. rocznicy śmierci św. M. Kolbe oraz 75. rocznicy założenia Rycerstwa Niepokalanej.
3. KOŚCIÓŁ ŚW. ANDRZEJA (della Valle) – SANT’ANDREA DELLA VALLE
W tym kościele, 28 kwietnia 1918 roku, o. M. Kolbe przyjął święcenia kapłańskie z rąk kard. Bazylego Pompilja. „Po konsekracji łzy cisnęły mu się do oczu na myśl o tak wielkiej łasce, którą uznawał z wdzięcznością jako dar uproszony przez Niepokalaną” („RN dla Polonii” II 2009) Na zawsze zapamiętał słowa, które w tym dniu skierował do niego Kardynał: „Niech woń twego życia będzie rozkoszą Kościoła Chrystusowego”.
4. KOŚCIÓŁ ŚW. ANDRZEJA (delle Fratte) – SANT’ANDREA DELLE FRATTE
W dniu 29 kwietnia 1918 roku, o. Kolbe odprawił Msżę św. prymicyjną w kościele Sant’Andrea delle Fratte, w kaplicy Cudownej Madonny, przed wizerunkiem Niepokalanej – tym samym, przy którym w roku 1842 nawrócił się Alfons Ratisbonne. Na obrazku prymicyjnym wydrukował sobie zdanie św. Franciszka: „Bóg mój i wszystko” i zawołanie Jana Dunsa Szkota OFM: Dozwól mi chwalić Cię, o Panno święta, daj mi moc przeciw nieprzyjaciołom Twoim”. Te słowa stały się hasłem jego życia.
Z prawej strony kaplicy znajduje się popiersie św. Maksymiliana Kolbe i tablica przypominająca o tym, że właśnie w tym miejscu odprawił Mszę św. prymicyjną. Poświęcił je w dniu 8 października 1983 roku Prymas Polski Kardynał Józef Glemp.
5. KOŚCIÓŁ ŚW. DOROTY NA ZATYBRZU – CHIESA DI SANTA DOROTEA
Kościół św. Doroty jest jedną z wielu wspólnot franciszkańskich w Rzymie. Tutaj znajdują się aż dwie tablice upamiętniające św. M. Kolbe. Pierwsza została wmurowana w roku 2008, z okazji 90. rocznicy odprawienia w tej świątyni dwóch Mszy świętych (18 V i 13 VI 1918 r.) przez o. M. Kolbe. Drugą wmurowano w roku 2018 w 100. rocznicę tych wydarzeń. Fundatorami byli proboszczowie kościoła św. Doroty, oo. franciszkanie i wierni.
Oprócz dwóch tablic, na jednym z bocznych ołtarzy kościoła umieszczono figurę przedstawiającą św. M. Kolbe.
Informację o kościele pw. św. Doroty uzyskałam od pani Anny Gaweł pracującej w Associazione Milizia dell’Immacolata – Centro Internazionale (www.mi-international.org). Serdecznie Jej za nią dziękuję. Ten kościół to ważny przystanek na kolbiańskim szlaku po Rzymie.
6. KOLBIAŃSKIE “ZAKĄTKI” W RZYMIE…
Nie sposób wymienić wszystkich miejsc związanych z obecnością św. M. Kolbe w Rzymie.
W latach 1912-1915 studiował na jezuickim Uniwersytecie Gregorianum. Codziennie pieszo pokonywał trasę ze swojego Kolegium, idąc przez Forum Romanum i Plac Wenecki, mijając zbudowany niedawno pomnik Wiktora Emanuela, a potem przez ulice via della Gatta i św. Ignacego na ulicę Seminaryjną (via del Seminario), przy której znajdował się wówczas gmach uczelni, tuż przy kościele pw. św. Ignacego Loyoli.
W czasie roku akademickiego, M. Kolbe wraz z innymi seminarzystami brał udział w różnych uroczystościach, np.: 6 stycznia – w uroczystość Trzech Króli – w Bazylice Santa Maria in Aracoeli – klerycy uczestniczyli w procesji ze słynną figurką Dzieciątka Jezus. 7 marca – w Bazylice Santa Maria sopra Minerva – w uroczystościach ku czci św. Tomasza z Akwinu – patrona szkół katolickich. W Wielki Tydzień – na nabożeństwa Triduum Paschalnego chodzili do Bazyliki św. Piotra. Każdego 16 lipca – szli w procesji do Bazyliki Matki Bożej na Zatybrzu (Santa Maria in Trastevere). Kończyli rok kalendarzowy, śpiewając „Te Deum” w kościele Il Gesù.
W czwartki, które dla studentów były dniem wolnym, M. Kolbe odwiedzał inne rzymskie kościoły, często modlił się przy grobie św. Stanisława Kostki w kościele św. Andrzeja na Kwirynale (Sant’Andrea al Quirinale) oraz kościele pw. św. Ignacego Loyoli (Sant’Ignazio di Loyola) – przy grobie św. Alojzego Gonzagi. Bywał w katakumbach, w Koloseum…
Po wyjeździe z Rzymu na stałe w 1919 roku, powracał tu na krótko jeszcze kilka razy.
7. BAZYLIKA i PLAC ŚW. PIOTRA
Św. Maksymilian Kolbe był pierwszym Polakiem wyniesionym na ołtarze po II wojnie światowej.
Beatyfikacja Męczennika z Auschwitz odbyła się w niedzielę 17 października 1971 roku w Bazylice św. Piotra.
W uroczystości wziął udział były więzień obozu Auschwitz – p. Franciszek Gajowniczek, za którego o. M. Kolbe ofiarował swoje życie. Uroczystościom beatyfikacyjnym towarzyszyło wiele imprez, m.in. wystawa poświęcona bł.o.Kolbe w Bazylice SS. Apostoli. Przed i po beatyfikacji, L’Osservatore Romano opublikowało wiele materiałów poświęconych bł. M. Kolbe. Warto do nich zajrzeć. Kanonizacja bł. M. Kolbe odbyła się na Placu św. Piotra w niedzielę 10 października 1982 roku. Dokonał jej papież Jan Paweł II. Z tej okazji, ośrodek «Corda Cordi» zorganizował w Auli Pawła VI wystawę malarstwa „Cento quadri sulla religiosità polacca”.
8. MIEJSCA KULTU
Jednym z pierwszych miejsc kultu bł. M. Kolbe w Rzymie była kaplica znajdująca się kiedyś przy via della Magliana Nuova. Odwiedził ją Jan Paweł II w kilka miesięcy po wyborze na Stolicę Piotrową. Tej kaplicy, jak i kościołowi pw. św. Maksymiliana Kolbe poświęciłam odrębny artykuł. Zachęcam do lektury. Czytaj: Śladami Jana Pawła II po Rzymie: Magliana – kaplica bł. Maksymiliana Kolbe
Kościół pw. św. M. Kolbe położony jest na peryferiach, w dzielnicy będącej „noclegownią” Rzymu. Istnieje od niedawna – kamień węgielny położono w roku 2007, nowy kościół poświęcono w kwietniu 2009 roku. Jest to placówka nowoczesna, zadbana, posiadająca bogatą infrastrukturę. Zrobiła na mnie wrażenie Misji Trzeciego Tysiąclecia świetnie przygotowanej do pracy w coraz trudniejszych dla Kościoła czasach.
9. BAZYLIKA ŚW. BARTŁOMIEJA NA WYSPIE – SANKTUARIUM MĘCZENNIKÓW XX I XXI WIEKU (BASILICA DI SAN BARTOLOMEO ALL’ISOLA – SANTUARIO DEI NUOVI MARTIRI DEL XX E XXI SECOLO)
Kościół pw. św. Bartłomieja na Wyspie Tyberyjskiej kojarzy nam się przede wszystkim ze św. Wojciechem. Tutaj, ponad 1000 lat temu, złożono jego relikwie. Z woli Jana Pawła II, świątynia ta od X 2002 stała się Sanktuarium Nowych Męczenników XX i XXI wieku. Dnia 13 kwietnia 2015 roku wprowadzono do niej relikwie św. Maksymiliana Kolbe. Na ołtarzu poświęconym Ofiarom nazizmu, pod numerem 2, znajduje się relikwiarz z włosami św. M. Kolbe oraz modlitewnik Świętego.
W ołtarzu głównym kościoła umieszczono ikonę przedstawiającą Nowych Męczenników – Świadków Wiary. W centralnej części widoczni są męczennicy z obozów koncentracyjnych.
Więcej informacji o Ikonie na stronie internetowej Sanktuarium www.sanbartolomeo.org.
Oprócz relikwii św. M. Kolbe, w Sanktuarium znajdują się relikwie innych polskich męczenników, m.in. bł. Jerzego Popiełuszki.
ULICA ŚW. MAKSYMILIANA KOLBE
Święty Maksymilian Kolbe posiada w Rzymie swoją ulicę. Oprócz kościoła parafialnego, znajdują się na niej przede wszystkim domy mieszkalne. To miłe upamiętnienie ze strony władz miejskich.
ZAKOŃCZENIE
Już we wstępie sygnalizowałam, że przedstawione przeze mnie miejsca związane ze św. Maksymilianem Kolbe tworzą jedynie początek listy, która może być uzupełniona przez Czytelników. Rozejrzyjcie się, proszę, po Waszych włoskich parafiach i piszcie! Czekam na informacje! Być może uda nam się wspólnie napisać dalszy ciąg tego artykułu.
Agata Rola-Bruni
