Pozostawił społeczności polskiej dzieło, które będzie służyć prawdzie i tym, co ją miłują.
O. EUGENIUSZ RECZEK SJ (†1971) – wspomnienie w 50. rocznicę śmierci
Pięćdziesiąt lat temu, 11 lutego 1971 roku w Grottaferrata pod Rzymem, zmarł o. Eugeniusz Reczek – ksiądz, jezuita, historyk, archiwista, poszukiwacz źródeł do historii Polski rozproszonych m.in. w zbiorach watykańskich, organizator oraz pierwszy rektor Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych w Rzymie (PISK). „Pracował wśród nas i dla nas”. Spoczął w grobowcu jezuickim na cmentarzu Campo Verano w Rzymie. Po śmierci o. Reczka, o Instytucie, który jest dziełem jego życia, prasa londyńska napisała: „Takie dzieło pozostawił Zmarły społeczności polskiej. Prowadzone będzie dalej w Jego duchu. To znaczy – będzie służyć prawdzie i tym «co ją miłują».” (Przegląd Powszechny nr 5/1971, s. 20-21). Czytaj dalej poniżej lub pobierz artykuł w PDF – A. Rola-Bruni, O. Eugeniusz Reczek SJ – wspomnienie w rocznicę śmierci>>>
Ojciec Eugeniusz Reczek SJ urodził się 2 stycznia 1917 roku w Nowym Sączu. W latach 1930-1934 uczył się w Niższym Seminarium Duchownym założonym przez o. Maksymiliana Kolbego w Niepokalanowie. Następnie wstąpił do jezuitów. W domu formacyjnym w Albertynie (obecnie Białoruś) przygotowywał się do pracy na Kresach. Wybuch II wojny światowej zastał go w Dubnie na Wołyniu. Kilka razy podejmował nieudane próby przedostania się do Krakowa. Pomimo ciężkiej pracy w cegielni, kontynuował studia na tajnym seminarium. We wrześniu 1943 został wywieziony do Niemiec, pracował na berlińskim lotnisku, był też przez kilka miesięcy więziony.
Po zakończeniu wojny wrócił do Polski i ukończył studia. Dnia 16 maja 1950 roku przyjął w Warszawie z rąk Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego święcenia kapłańskie. Następnie przez kilka lat pracował jako duszpasterz w Warszawie, Łodzi i Lublinie. W styczniu 1957 roku został mianowany pierwszym kierownikiem lubelskiego Ośrodka Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych. W kilka miesięcy później uzyskał zezwolenie Głównego Urzędu Kontroli, Prasy, Publikacji i Widowisk na wydawanie przez Ośrodek własnego czasopisma (ABMK). Kiedy w 1959 roku ukazał się pierwszy jego numer, o. Reczek przebywał już w Rzymie.
O okolicznościach przyjazdu o. Reczka do Rzymu, podjętych przez niego pracach oraz utworzeniu instytucji działającej dzisiaj pod nazwą Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych (PISK) pisze szerzej o. H. Fokciński SJ w artykułach opublikowanych na łamach wydawanego w Rzymie „Duszpasterza Polskiego Zagranicą” (nr 2/1997) oraz Kroniki Rzymskiej (nr 107/1996).
Organizowanemu przez o. Reczka Instytutowi wyznaczono zadanie „zebrać, uporządkować, systematycznie opracować, udostępnić naukowcom i wydać źródła do historii Kościoła w Polsce, tak obficie reprezentowane w wielu archiwach i innych zbiorach zagranicznych, a przede wszystkim w Archiwum Watykańskim i Bibliotece Watykańskiej.” O. Reczek z niezwykłym oddaniem i systematycznością przystąpił do realizacji tych zadań. „Działania Reczka nie miały na celu odnalezienia materiałów na jakiś określony temat bądź nawet kilka tematów. Były nastawione na systematyczne przebadanie archiwów i bibliotek objętych kwerendą ze względu na ich wagę z punktu widzenia historii Polski.” – pisze o. Robert Danieluk SJ w wydanej niedawno książce.
Oprócz systematycznych poszukiwań poloników, o. Reczek włączył się w przygotowania obchodu Milenium Chrztu Polski, zwłaszcza w prace przy wydawaniu okolicznościowej serii Sacrum Poloniae Millennium.
W 1965 roku rozpoczął publikowanie naukowego wydawnictwa seryjnego „Studia Ecclesiastica” (wydał 15 tomów), trzy lata później serii „Życie i Wiara”. Od stycznia 1968 roku organizował w Instytucie konferencje, odczyty i różnego typu spotkania. Podejmował również wiele innych działań.
„Tytan pracy” – tytuł artykułu napisanego przez o. Felicjana Paluszkiewicza SJ bardzo trafnie określa postawę o. Reczka. W tym udostępnionym w całości na stronie PISK wspomnieniu o. Paluszkiewicza (https://pisk.jezuici.pl/files/2019/01/o.-Reczek.pdf), znajdujemy wiele ciekawych informacji o życiu i działalności o. Reczka, m.in. o tym, jak „po wojnie, z ramienia Episkopatu Polski, troszczył się o biblioteki kościelne porzucone przez Niemców (odnalazł wtedy bibliotekę z klasztoru na Monte Cassino), jak też w latach 1959-1960 przemawiał przez Radio Watykańskie.” Na pewno warto zapoznać się z tym artykułem w całości.
O. Eugeniusz Reczek SJ zmarł 11 lutego 1971 r. we wspomnienie Matki Bożej z Lourdes. Spełniła się w jego przypadku zapowiedź, którą jako seminarzysta usłyszał w Niepokalanowie z ust o. Maksymiliana Kolbe: „jeżeli będziecie wierni tym przyrzeczeniom [szerzenia kultu Matki Boskiej], gdy będziecie umierać, odejdziecie z tego świata w wigilię albo w święto Matki Boga.”
W kilka lat po śmierci o. Reczka, kard. Stefan Wyszyński dał o nim takie świadectwo: „On po prostu spłonął z wysiłku pracy. Sam się wyniszczył, ażeby Instytucja mogła żyć. Jak ziarno pszeniczne, gdy obumrze wydaje owoc stokrotny… wymagał on wiele, przede wszystkim od siebie. Jego nieustępliwość i twardość… sprawiły, że Instytucja żyje.”
Instytucja, o której mowa – Papieski Instytut Studiów Kościelnych w Rzymie – wydała w ubiegłym roku książkę pt. „Kardynał Stefan Wyszyński współzałożyciel i protektor Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych”. (Czytaj: https://naszswiat.it/historia/wlochy-jezuici-wydali-w-rzymie-album-o-kardynale-stefanie-wyszynskim/)
na zdjęciu o. E. Reczek SJ z kard. S. Wyszyńskim
Chociaż publikacja poświęcona jest kard. S. Wyszyńskiemu, to nie brak w niej obszernych informacji o jej organizatorze i pierwszym kierowniku. Przypadająca w tym roku 50. rocznica śmierci o. E. Reczka jest dobrą okazją, żeby po tę lekturę sięgnąć i poznać Człowieka, który przed laty „pracował wśród nas i dla nas”.
Agata Rola-Bruni
Zachęcamy do lektury artykułu o. Henryka Droździela SJ, Rektora Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych “RZYM: 50. Rocznica śmierci o. Eugeniusza Reczka SJ” https://jezuici.pl/2021/02/rzym-50-rocznica-smierci-o-eugeniusza-reczka-sj/
